Delta Nilu
jest jedną z największych delt świata, jej powierzchnia wynosi 24 tys. km/kw. Zaczyna się na północnych przedmieściach Kairu i rozciąga do morza na długości 175 km, osiągając szerokość około 220 kilometrów. Tworzą ją dwa główne ramiona Nilu: Damietta i Rosetta wraz z wielką liczbą drobnych, naturalnych i sztucznych kanałów, przybrzeżnych jezior i zalewów. Deltę ograniczają, jak wierzchołki trójkąta, trzy miasta: na zachodzie Aleksandria, na wschodzie Port Said i na południu Kair. Obszar delty, o typowo akumulacyjnym charakterze, jest stale poszerzany przez materiał niesiony przez wody Nilu.
Delta Nilu posiada klimat śródziemnomorski z niewielkimi opadami deszczu. Poziom opadów deszczu waha się od 100 do 200 mm w skali roku, przy czym większość tych opadów przypada na miesiące zimowe. Najwyższe temperatury występują w lipcu i sierpniu, średnio 30°C, maksymalnie nawet 48°C. Temperatury w zimie wahają się między 5° a 10°C.
Delta Nilu stanowi obszar gęsto zasiedlony i intensywnie zagospodarowany. Delta wraz z doliną Nilu stanowią obszar ok. 4% powierzchni Egiptu, na którym mieszka 98% ludności kraju.
Delta również jest określana, już od czasów starożytnych, jako Dolny Egipt. Stolicą Delty było miasto Buto, a w Delcie, która administracyjnie była podzielona na 20 nomów, znajdowały się liczne miasta starożytne, m.in.: Sais, Bubastis, Awaris, Bilbeis, Kanopus, Leontopolis, Mendes, Peluzjum, Tanis i Aleksandria.
Do największych miast Delty zaliczają się obecnie: Aleksandria, Damietta, Damanhur, Ismailia, Al-Mansura, Port Said i Tanta.
|
Ciekawostki
Papirusowy gaj
 Cibora papirusowa, papirus (Cyperus papyrus L.) - gatunek roślin należący do rodziny ciborowatych. Pochodzi z Afryki, głównie z Egiptu.
Roślina ta, zwana przez starożytnych Greków papyros, jest związana z Egiptem. Zarastała niegdyś górną deltę Nilu, szczególnie miejsca wilgotne, osiągała wysokość kilku metrów. Dziś trzcina papirusowa rośnie w małych ilościach w Palestynie i Syrii, a w Europie w Kalabriii na Sycylii. Większość informacji na temat papirusu zawdzięczamy Teofrastowi (IV/III w. p.n.e.), oraz Pliniuszowi Starszemu (I w. n.e.). Korzeni rośliny używano m.in. do wyrobu naczyń domowych, z łodyg sporządzano łodzie, żagle, maty, powrozy i odzież. Ciekawostką jest fakt, iż papirus był nawet spożywany, w stanie surowym lub gotowanym.
Roślina ta była powszechnie spotykana w starożytności nad Nilem. Była heraldyczną rośliną Dolnego Egiptu. Z jej łodyg wyrabiano materiał piśmienniczy, zwany powszechnie papirusem. Papirusem nazywa się także pojedynczy zwój, na którym zapisano jakiś tekst; zwoje takie określa się zazwyczaj według nazwisk ich pierwszych nowożytnych właścicieli (np. papirus Rhinda), lub według miejsca przechowywania (np. Berlin 10499)
Kuchnia lokalna
 Egipska kuchnia jest inspirowana kuchnią turecką i arabską oraz kuchnią krajów śródziemnomorskich.
W Egipcie jako kraju w przeważającej mierze zamieszkałym przez wyznawców Islamu - nie podaje się wieprzowiny, dlatego serwowane są dania wyłącznie z drobiu i wołowiny.
Potrawy stanowią kombinację warzyw i różnych rodzajów mięs polewanych sosami i przyprawionych ziołami.
Najczęściej używane przyprawy to: kminek, kurkuma, kolendra, imbir, sezam, goździki, pietruszka oraz mięta.
WYBRANE POTRAWY:
A'aish baladi - okrągły i płaski chleb wielkości talerza, dość niewyszukany w smaku i przypominający fakturą gąbkę
Babaganuk - gęsta pasta złożona z sosu sezamowego (tahina) połączonego z pieczonym, a później zmielonym bakłażanem i czosnkiem, często też z natką pietruszki
Basbusa - deser z kaszy manny ze słodkim syropem, orzechami i rodzynkami
Basturma - wędzone mięso przypominającym włoskie pastrami
Batingan - to marynowane i smażone oberżyny
Fuul - zmielony bób, zwykle włożony w kawałek chleba shammy (podobnego do pity)
Gibna beida - ser biały, podobny w smaku do greckiego sera feta
Gibna rumi - ser rzymski, twardy i o wyrazistym smaku, w kolorze biało-żółtymv
Hamam (gołąb) - zwykle podaje się go z nadzieniem z ryżu i przypraw, może być również podawany w postaci gulasz z cebulą, pomidorami, ryżem albo drobno mieloną pszenicą
Hummus - sos sezamowo-grochowy (gotowany groch zmielony na pastę i wymieszany z czosnkiem i cytryny)
Karkadey - bardzo smaczny napój z hibiskusa
Kebab - mięso z rożna, zwykle jagnięce (odpowiednik z kurczaka nazywa się shis tawouk), podawane na warstwie pietruszki, czyli badounis, a w droższych restauracjach ze smażonymi pomidorami i cebulą; w innych restauracjach kebab podaje się z chlebem, sałatką i pastą sezamową, zwaną tahina
Kebab halla - gulasz barani z kminkiem
Kebda firekh - wątróbka drobiowa, bardzo miękka i ma konsystencję pasztetu
Kufta - kulki z mielonej baraniny, z dodatkiem cebuli i przypraw, pieczone na ruszcie
Kushari - danie z ryżu, makaronu, soczewicy i cebuli, polane ostrym sosem pomidorowym lub czosnkowym
Mahallabija - pudding ryżowy posypany orzeszkami pistacjowymi
Makarona beszamel - egipska lasagne z mięsem mielonym w sosie beszamel; wersja bez makaronu to kusa beszamel - zamiast makaronu jest cukinia
Mahszi - potrawa podobna do polskich gołąbków; odpowiednio przyrządzony ryż z odrobiną mięsa wołowego jest zawijany w liście winogron (mahszi
łaraanab), liście kapusty (mahszi kromb), nadziewany we wcześniej wydrążoną cukinię (mahszi kusa), pomidora (mahszi tomatom) czy bakłażana (mahszi bitengen) a później pieczony.
Muluchija - gęsta zupa z juty (warzywo liściaste podobne do szpinaku), lekko kleista
Musaga - mieszanka bakłażanów, pomidorów, czosnku, oleju i przypraw, zapiekana w piekarniku
Shoarma - chlebek nadziewany skrawkami marynowanej jagnięciny i sałatą, polany sosem sezamowym
Shorba ads - zupa z soczewicy, z dodatkiem mielonego kminku i cytryny
Szisz kbab - grillowane mięso baranie, wątroba i cebula
Taameja - wyglądem przypomina nasze kotlety mielone, jednak jej głównym składnikiem jest mielona fasola z dodatkiem przypraw
Ta'amiyya/falafel - mielone nasiona ciecierzycy i przyprawy, smażone w cieście (nazywa się to felafel) i włożone w kawałek shammy razem z sałatką i tahina
Tahina - sos sezamowy, często doprawiany czosnkiem i sokiem z limonki
Umm ali - słodkie ciasto z orzechami i rodzynkami, maczane w gorącym mleku
 NAPOJE
Herbatę (shay) jako napój narodowy, pija się w Egipcie zawsze i wszędzie. Liście herbaciane gotuje się w czajniczku i słodzi, nie żałując cukru. Podaje się samą lub z dodatkiem mleka. W upalne dni najlepiej pić herbatę miętową (shay bi na'na').
Kawa (qahwa), tradycyjnie mocna i bardzo słodka (ziyada), jest parzona z dużą ilością cukru w tygielku i rozlewana do maleńkich filiżanek. Kawa średnio słodka (mazbut), z odrobiną cukru (ariha) lub bez cukru (sada).
Soki (asir) - tanie, smaczne i orzeźwiające, wyciskane ze świeżych owoców: pomarańczy (burtu'aan), truskawek (farawla), granatów (ruman), mango (manga), bananów (mohz) lub z trzciny cukrowej (asab). Popularne są także soki warzywne: ogórkowy (khiyar), pomidorowy (tamaatin), marchewkowy (gazar) czy pomarańczowo-marchewkowy (nuss wa nuss). Pyszny i bardzo popularny jest napar z liści hibiskusa (karkadeh).
PRZYPRAWY
Szafran jest najdroższą przyprawą na świecie. Pierwsze o nim wzmianki znajdujemy w antycznej Persji, skąd trafił do Egiptu, gdzie używano go do barwienia tkanin. Znali go też starożytni Grecy i cenili za niepowtarzalny aromat. Używali go między innymi jako środek na tzw. syndrom dnia następnego. W X w. n.e. Arabowie sprowadzili szafran do Hiszpanii.
Wytwarza się go z pyłków kwiatów szafranu, czyli krokusów . Najczęściej stosuje się go do ryżu, ciast i zup. Dobrze komponuje się z bazylią i oregano. W Polsce sławne były ongiś tzw. "baby szafranowe", czyli drożdżowe puszyste ciasta zabarwione na żółto szafranem. Nie można go dawać za dużo, bo potrawa staje się gorzka. W kuchni północno-afrykańskiej często jest także używany do przyprawiania mięs.
|
ENGLISH